Bölgesel Bir İttifakın Sesi: Sekiz Ülke Gazze Krizi ve Geleceğe Dair Ortak Vizyonunu Açıkladı
Türkiye, Mısır, Endonezya, Ürdün, Pakistan, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanları, Gazze’deki insani ve siyasi duruma ilişkin tarihi nitelikte ortak bir açıklama yayınlayarak bölgesel barışa yönelik somut adımların altını çizdi.
Yapılan ortak açıklama, coğrafi ve siyasi çeşitliliği yüksek bir grubun, temel bir konuda nasıl uyum içinde hareket edebileceğinin çarpıcı bir örneği. Türkiye, Mısır, Endonezya, Ürdün, Pakistan, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dışişleri bakanları, diplomatik kanallar aracılığıyla yoğun istişarelerin ardından kaleme alınan metinde, bölgenin en yakıcı meselelerine dair ortak kaygılarını ve beklentilerini dünya kamuoyuna duyurdu.
Ortak Açıklamaya İmza Atan Ülkeler: Türkiye, Mısır, Endonezya, Ürdün, Pakistan, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri. Bu liste, hem bölge içi hem de bölge dışı (Endonezya, Pakistan) önemli Müslüman nüfusa sahip ülkeleri kapsayarak, meselenin sadece Arap dünyasıyla sınırlı olmadığını, küresel bir öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır.
Derin Endişe: Zorla Yer Değiştirme Korkusu
Açıklamanın en acil ve insani vurgusu, Gazze Şeridi sakinlerinin Mısır’a nakline yönelik endişeler oldu. Bakanlar, İsrail tarafından gündeme getirilen ve Refah Sınır Kapısı’nın “tek yönlü” açılmasına ilişkin olasılıklardan büyük rahatsızlık duyduklarını belirtti. Bu ifade, Filistinlilerin topraklarından kalıcı olarak çıkarılması anlamına gelebilecek her türlü girişimin, bölge ülkeleri tarafından kesin bir dille reddedildiğinin altını çiziyor. Tarihsel bağlamda, bu tür nakil tartışmalarının Filistin halkının kolektif hafızasında derin yaralar açan “Nekbe” (Büyük Felaket) ile bağlantılı olduğu düşünüldüğünde, bu vurgunun siyasi ve duygusal ağırlığı daha da artıyor.
Trump Planı’na Tam Destek ve Kritik Vurgular
Bakanlar, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Yüzyılın Anlaşması” olarak da bilinen barış planını desteklediklerini açıkça ifade etti. Ancak bu desteğin, planın belirli maddelerine sıkı sıkıya bağlı olmak şartıyla verildiği görülüyor. Açıklamada, planın aşağıdaki unsurlarının tam olarak uygulanmasının zaruretine dikkat çekildi:
- Refah Sınır Kapısı’nın her iki yönde de açık tutulması ve halkın hareket özgürlüğünün sağlanması.
- Gazze halkının topraklarından ayrılmaya zorlanmaması.
- Aksine, halkın kendi vatanlarında kalması ve istikrarın yeniden sağlanması, insani koşulların iyileştirilmesi amacıyla kapsamlı bir kalkınma vizyonu çerçevesinde vatanlarının inşasına katılmaları için uygun koşulların yaratılması.
Bu madde, sekiz ülkenin Trump Planı’nı, Gazze’yi boşaltmanın bir aracı olarak değil, orayı kalkındırmanın ve Filistinlileri güçlendirmenin bir çerçevesi olarak yorumladığını gösteriyor. Bakanlar, Trump’ın barışa yönelik kararlılığını takdir ettiklerini belirtirken, planın “gecikme veya herhangi bir engellemeye maruz kalmadan” uygulanmasının bölgesel güvenlik ve istikrar için hayati olduğunu vurguladı.
Acil Adımlar: Ateşkes, İnsani Yardım ve Yeniden Yapılanma
Kalıcı çözüme giden yolda atılması gereken acil adımlar da açıklamada net bir şekilde sıralandı. Bakanlar, aşağıdaki konuların aciliyetle ele alınması gerektiğini bildirdi:
- Ateşkesin tam anlamıyla sürdürülmesi.
- Sivillerin çektiği acıların hafifletilmesi.
- Gazze Şeridi’ne insani yardımların kısıtlama olmaksızın ulaştırılması.
- Erken iyileştirme ve yeniden yapılanma çalışmalarının derhal başlatılması.
- Filistin Yönetimi’nin Gazze Şeridi’ndeki sorumluluklarını yeniden üstlenmesi için gerekli koşulların oluşturulması. Bu madde, Gazze’deki bölünmüş yapının sona erdirilmesi ve Filistin ulusal birliğinin tesis edilmesi yönünde önemli bir çağrı niteliğinde.
Bu adımların, bölgede yeni bir güvenlik ve istikrar aşamasının zeminini hazırlayacağı ifade edildi.
Nihai Hedef: Uluslararası Meşruiyet Çerçevesinde İki Devletli Çözüm
Açıklamanın en temel ve uzun vadeli mesajı, Filistin sorununun nihai çözümüne ilişkin. Sekiz ülke, bu ortak çabaların nihai amacını şu şekilde tanımladı:
“Uluslararası meşruiyet ve iki devletli çözüme uygun olarak, 4 Haziran 1967 sınırları içinde, Gazze ve Batı Şeria’daki işgal altındaki topraklar da dahil olmak üzere, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulması.”
Bu ifade, Arap Barış Girişimi ve uluslararası toplumun büyük bölümü tarafından kabul gören parametrelere sıkı bir bağlılığı gösteriyor. Bakanlar, bu hedefe ulaşmak için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 242, 338 ve diğer ilgili kararlarının tam olarak uygulanmasını sağlamak amacıyla ABD ve diğer tüm bölgesel ve uluslararası taraflarla çalışmaya ve koordinasyona devam etmeye hazır olduklarını teyit etti.
Sonuç: Güçlü ve Birleşik Bir Diplomatik Mesaj
Bu kapsamlı ortak açıklama, sekiz ülkenin Filistin meselesine bakışındaki ortak paydaları güçlü bir şekilde ortaya koyuyor. Sadece mevcut bir krize tepki vermekle kalmıyor, aynı zamanda acil insani yardım, siyasi yeniden yapılanma ve nihai barış anlaşması arasında bir köprü kuruyor. Trump Planı’na verilen koşullu destek, bölge ülkelerinin ABD öncülüğündeki bir sürece dahil olmaya istekli olduğunu, ancak bunun Filistin halkının haklarından ve uluslararası hukuktan taviz vermeden yürümesi gerektiği konusunda ısrarcı olduklarını gösteriyor. Bu açıklama, önümüzdeki dönemde bölge diplomasisinin seyrini ve ABD’nin barış planının kaderini şekillendirebilecek önemli bir belge olarak kayıtlara geçti.
