Elektrikli Skuter Düzenlemesinde Dev Adım: Yeni Yönetmelikle Güvenlik ve Yerli Üretim Vurgusu

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, şehir içi ulaşımın dinamiklerini değiştiren elektrikli skuter sektörüne yönelik kapsamlı ve bağlayıcı bir düzenleme paketini hayata geçirdi. “Elektrikli Skuter Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile birlikte, güvenlikten denetime, yerli üretimden kullanıcı davranışlarına kadar birçok alanda yeni standartlar ve zorunluluklar getirildi. Bu hamle, kaotik bir büyüme sürecinden geçen sektörü, daha sistematik ve kontrollü bir yapıya kavuşturmayı hedefliyor.

Merkezi Takip Dönemi: Tüm Skuterler U-Net Sisteminde

Yönetmeliğin en dikkat çeken maddelerinden biri, tüm elektrikli skuterlerin merkezi bir otomasyon sistemine kaydedilme zorunluluğu. Buna göre, paylaşımlı veya bireysel fark etmeksizin piyasaya sürülen her bir elektrikli skuterin; seri numarası, plakası, ID (kişisel kimlik numarası) ve anlık konum bilgileri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının U-Net otomasyon sistemine işlenecek. Bu uygulama, yetkililerin araç filosunu gerçek zamanlı olarak izleyebilmesi, kayıt dışı araçların önüne geçilmesi ve olası kaza veya suç durumlarında iz sürülmesi açısından kritik bir altyapı sağlayacak. Denetim mekanizmasını güçlendirecek bu sistem, sektörde şeffaflığı artıracak en önemli adımlardan biri olarak öne çıkıyor.

Akıllı Sınırlar: Coğrafi Çitleme ve Yasaklı Bölgelerde Otomatik Kontrol

Yönetmelikle birlikte, teknolojinin güvenlikle entegrasyonuna dair somut bir örnek hayata geçiriliyor: Coğrafi çitleme (geofencing). Bu sistem sayesinde, elektrikli skuterlerin mobil uygulamalarına entegre edilen yazılımlar, belirlenen bölgelerdeki hız limitlerini ve erişim kurallarını otomatik olarak uygulayabilecek. Örneğin, bir park, okul çevresi veya yaya bölgesi, skuterler için “yasaklı bölge” olarak işaretlendiğinde, araç bu alana girmeye çalıştığında kullanıcıyı sesli uyarıyla bilgilendirecek. Daha da önemlisi, işletmeciler, UKOME veya il/ilçe trafik komisyonlarınca belirlenen bu yasaklı bölgeler için sistemlerinde otomatik sınırlama getirmekle yükümlü kılınıyor. Bu, kullanıcı iradesine bırakılmadan, yazılım tabanlı bir güvenlik duvarı oluşturulması anlamına geliyor.

Hız Sınırları Bağlayıcı Hale Geliyor, Yerli Üretime Teşvik

Yönetmelik, hız kontrolünü de merkezileştiriyor. Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) ve yerel trafik komisyonlarının belirlediği hız sınırları, artık tüm elektrikli skuter işletmecileri için bağlayıcı olacak. İşletmeciler, araçlarının yazılımlarını bu sınırlara uygun şekilde güncellemek zorunda.

Dikkat çeken bir diğer düzenleme ise yerli üretimi teşvik edici bir madde. Yönetmeliğe göre, paylaşımlı sistemde sahaya çıkarılacak elektrikli skuterlerin en az yüzde 30’u, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından belgelendirilmiş işletmelerin Türkiye’de ürettiği araçlardan temin edilecek. Bu kural, sektördeki yerli üreticileri güçlendirmeyi, kalite standartlarını yükseltmeyi ve ekonomik katma değeri artırmayı amaçlıyor.

Sektör Temsilcilerinden Kritik Öneri: “Plaka Zorunluluğu Şart”

Yönetmelik değişiklikleri olumlu karşılanırken, sektör temsilcileri ve güvenlik uzmanları, çözülmesi gereken temel bir soruna dikkat çekiyor: Plaka zorunluluğunun olmaması.

Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Derneği Başkanı Vedat Şahin, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, coğrafi çitleme gibi düzenlemeleri olumlu bulduğunu belirterek, asıl eksiğin plaka sisteminde olduğunu vurguladı. Şahin, “Plaka olmadığı için kullanıcılara ceza yazılamıyor ve hatalı davranışlar devam ediyor.” diyerek, kural ihlali yapan sürücülerin tespit edilip denetlenememesinin büyük bir boşluk yarattığını ifade etti.

Uzmanlardan Çarpıcı Uyarılar: “Bu Bir Oyuncak Değil, Araçtır”

Vedat Şahin, elektrikli skuter kullanıcılarının bir trafik aracı sürdüğü bilincinden yoksun olduğuna dair çarpıcı tespitlerde bulundu. Skuter ve bisiklet kullanıcılarının trafikteki güvenlik ayağının eksik kaldığını belirten Şahin, bu araçların kullanımına yönelik acilen ciddi eğitim programları ve farkındalık kampanyaları düzenlenmesi gerektiğini söyledi.

Şahin, yaygın ve tehlikeli kural ihlallerini şöyle sıraladı:

• “Bu araçların, şerit izleme ve manevra kuralları konusunda otomobilden farkı yoktur. Araçların sağından ve aralarından gitmeleri yasak ve tehlikelidir.”
• “Aynı şeritte ikiden fazlasının yan yana gitmesi yasaktır.”
• “Skutera iki kişinin binmesi yasak ve çok risklidir. Bu konularda, trafikte ciddi şekilde kural ihlalleri mevcuttur.”

Şahin’in bu uyarıları, yeni yönetmeliğin araç ve sistem odaklı düzenlemeler getirdiğini, ancak sürücü eğitimi ve davranış değişikliği konusunda atılacak daha çok adım olduğunu gözler önüne seriyor.

Sonuç: Düzenleme Artıyor, Sıra Eğitim ve Farkındalıkta

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yayınladığı yeni yönetmelik, elektrikli skuter ekosistemini daha güvenli, denetlenebilir ve yerli üretime katkı sağlayan bir yapıya evriltmek için önemli bir temel atıyor. Coğrafi çitleme ve merkezi kayıt sistemi gibi teknoloji odaklı çözümler, pratikte büyük fayda sağlayabilir. Ancak, sektör temsilcilerinin de işaret ettiği gibi, plaka zorunluluğunun getirilmemesi ve kullanıcıların trafik bilincinin yetersiz olması, bu düzenlemelerin etkinliğini sınırlayan unsurlar olarak duruyor. Güvenli bir paylaşımlı mikro mobilite geleceği için, yazılımsal sınırlar ve merkezi takibin yanı sıra, bireysel sorumluluğu artıracak eğitim ve denetim mekanizmalarının da aynı hızla hayata geçirilmesi bekleniyor.