Bulgaristan’da Siyasi Kriz: Başbakan Jelyazkov, Kitlesel Protestoların Ardından İstifasını Açıkladı

Bulgaristan siyasetinde tarihi ve çalkantılı bir gün yaşandı. Parlamento, Başbakan Rosen Jelyazkov liderliğindeki azınlık hükümeti için güvensizlik oylaması yapmaya hazırlanırken, siyasi gerilim beklenmedik bir hamleyle doruğa ulaştı. Jelyazkov, meclisin kendisi hakkında karar vermesine fırsat tanımadan, güven oylamasından sadece dakikalar önce istifasını kamuoyuna açıkladı. Bu ani karar, haftalardır süren kitlesel protestoların ve derinleşen toplumsal huzursuzluğun siyasi arenadaki doğrudan yansıması oldu.

Jelyazkov, parlamentodaki son konuşmasında, istifasının ardındaki temel gerekçeyi “ülkede artan toplumsal memnuniyetsizlik” olarak gösterdi. Yaptığı açıklama, bir liderin iktidardan halk iradesine saygı duyarak çekilişinin nadir örneklerinden biri olarak yorumlandı. “Toplumun beklentilerine uygun hareket etmek istiyoruz. İktidar halkın iradesinden doğar” ifadelerini kullanan Jelyazkov, sözlerini şöyle sürdürdü: “İstifa çağrısını hem gençler hem de yaşlılar yükseltti. Bu vatandaş enerjisi desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.” Bu sözler, sokaklardaki taleplerin merkezî iktidar tarafından nasıl ciddiye alındığının bir göstergesi olarak kayıtlara geçti.

Protestoların Tetikleyicisi: Euro Bütçesi ve Vergi Planları

Başbakanın istifasına giden süreç, geçtiğimiz hafta hükümetin attığı kritik bir geri adımla hız kazanmıştı. Jelyazkov hükümeti, kitlesel protestoların baskısına dayanamayarak, euro cinsinden hazırlanan ilk bütçe tasarısı olan 2026 planını geri çekmek zorunda kalmıştı. Bu tasarı, Bulgaristan’ın 1 Ocak’ta Avro Bölgesi’ne tam üyeliğe hazırlanmasının temel mali belgesi niteliğindeydi.

Ancak bütçenin geri çekilmesinin ardındaki asıl sebep, tasarıda yer alan ve toplumun geniş kesimlerinde tepkiye yol açan mali düzenlemelerdi. Muhalefet partileri, sendikalar ve sivil toplum örgütleri, hükümetin daha yüksek devlet harcamalarını finanse etmek amacıyla sosyal güvenlik primlerini ve temettü vergilerini artırmayı planladığını açıkladı. Bu plan, özellikle emeklileri, düşük gelirlileri ve küçük işletme sahiplerini doğrudan etkileyecek önlemler içeriyordu. Protestocular, bu vergi artışlarının, halkın sırtından, yıllardır kronik bir sorun olan yolsuzlukla mücadelede başarısız olan bir yönetimin hatalarını telafi etmek için çıkarıldığını savundu.

Sokaklar Hareketleniyor: “Yolsuzluğa ve Yoksulluğa Hayır”

Haftalardır süren protestolar, Başbakan’ın istifasını açıkladığı günün bir önceki akşamı doruk noktasına ulaştı. On binlerce Bulgar, başkent Sofya başta olmak üzere, ülke genelindeki onlarca şehir ve kasabada sokaklara döküldü. Gösteriler, Avrupa Birliği’nin en yoksul üyesi olarak anılan Bulgaristan’da, vatandaşların ekonomik eşitsizlik, yaygın yolsuzluk ve yaşam standartlarındaki düşüşe karşı birikmiş öfkesinin bir ifadesiydi.

Protestocuların taşıdığı pankartlar ve attığı sloganlar, hükümetin yolsuzlukla etkin bir şekilde mücadele edemediği ve halkın refahını göz ardı ettiği yönündeki inancı yansıtıyordu. Eylemler, aynı zamanda, Bulgaristan’ın 1 Ocak 2025’te euro’yu resmi para birimi olarak kabul etmeye hazırlanmasıyla da kesişen hassas bir döneme denk geldi. Birçok vatandaş, euro’ya geçiş sürecinin, mevcut ekonomik sıkıntıları daha da derinleştireceği endişesini taşıyor.

Siyasi Manzara: Koalisyon Gerilimleri ve Euro’ya Geçiş Garantisi

Jelyazkov’un istifası, karmaşık bir koalisyon hükümetinin parçası olduğu için siyasi belirsizliği de beraberinde getirdi. Bulgar haber ajansı BTA’nın dünkü haberine göre, eski başbakan ve iktidardaki ana partilerden GERB’in lideri Boyko Borissov, koalisyon ortaklarının, ülkenin euro bölgesine sorunsuz katılımını sağlamak amacıyla 1 Ocak öncesinde istifa etmeme konusunda anlaştıklarını iddia etmişti. Jelyazkov’un bu anlaşmayı bozarak istifa etmesi, koalisyon içindeki çatlakları gözler önüne serdi.

Diğer yandan, dünkü büyük protestonun organize edilmesinde öncü rol oynayan reformist muhalefet partisi “Değişimi Sürdürüyoruz” partisinden Maliye Bakanı Assen Vassilev, yaşanan siyasi krize rağmen euro hedefinden vazgeçilmeyeceğinin altını çizdi. Vassilev, “Hükümet istifa etmiş olsa bile euro bölgesine gireceğiz” açıklamasını yaparak, ülkenin Avrupa entegrasyonu yolundaki kararlılığını vurguladı.

Sonuç olarak, Rosen Jelyazkov’un istifası, Bulgaristan’da sadece bir hükümetin değil, aynı zamanda halkın sabrının ve siyasilere olan güvenin de tükendiği bir dönemin simgesi oldu. Sokaklardan yükselen ses, siyasi elit tarafından nihayet duyulmuş görünüyor. Ancak, istifanın ardından gelecek olan erken seçim süreci veya yeni bir hükümetin kurulması, ülkenin derin ekonomik ve sosyal sorunlarına çözüm getirip getirmeyeceği, euro’ya geçiş sürecini nasıl etkileyeceği ve en önemlisi, sokaklardaki milyonların taleplerini karşılayıp karşılayamayacağı ise şimdilik cevap bekleyen en kritik sorular olarak önümüzde duruyor.