Türkiye Ekonomisinde Dönüm Noktası: Enflasyon 4 Yılın En Düşük Seviyesinde
Türkiye ekonomisinin son yıllardaki en kritik sınavlarından biri olan yüksek enflasyonla mücadelede, uygulanan kapsamlı ekonomik ve mali programın etkileri, Kasım ayı verileriyle birlikte net bir şekilde ortaya çıkmaya başladı. Ekim 2022’de yüzde 85,51 ile tarihi bir zirve yapan yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), izlenen sıkı politikalar sonucunda kademeli ve istikrarlı bir gerileme sürecine girdi. Bu sürecin önemli bir kilometre taşı olan Kasım 2023’te, yıllık enflasyon yüzde 31,07 seviyesine inerek son 4 yılın en düşük rakamını kaydetti. Bu düşüş, sadece yıllık bazda değil, aylık bazda da kendini gösterdi. Aylık enflasyon ise yüzde 2,04 ile son 2,5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu çift yönlü düşüş eğilimi, hükümet ve Merkez Bankası’nın 2026 yılı için öngördüğü tek haneli enflasyon hedefine doğru somut ve ölçülebilir bir ilerleme kaydedildiğinin en güçlü sinyali olarak yorumlanıyor.
Enflasyondaki Düşüş Tüm Sektörlere Yayılıyor
Enflasyondaki gerileme, genel bir trend olmaktan çıkıp, tüketicinin bütçesini doğrudan etkileyen tüm kalemlerde belirgin bir şekilde hissediliyor. Mayıs 2024 verileri ile kıyaslandığında, enflasyonun en hassas olduğu alanlarda çarpıcı düşüşler gözlemleniyor. Buna göre; gıda fiyatlarında 43 puanlık, temel mallarda 38 puanlık, hizmet sektöründe 52 puanlık, kiralarda 62 puanlık ve eğitim harcamalarında ise 39 puanlık bir gerileme yaşandı. Bu tablo, enflasyonla mücadele politikalarının fiyat artışlarının kaynağına yönelik etkisinin giderek derinleştiğini gösteriyor.
Kira Enflasyonundaki Çarpıcı Düşüş ve Konut Arzı Projelerinin Etkisi
Kasım ayı verilerinin en dikkat çeken sonuçlarından biri, konut piyasasında yaşandı. Kira enflasyonu, son 42 ayın en düşük düzeyine inerek, uzun süredir tırmanışta olan konut kiralarındaki baskının azalmaya başladığını işaret etti. Ekonomistler, bu düşüşün arkasında, son dönemde konut arzını artırmaya yönelik olarak hayata geçirilen projelerin etkisinin yattığını vurguluyor. Özellikle deprem bölgesinde devam eden yoğun konut teslimleri ve yaygın sosyal konut projeleri, piyasaya yeni ve erişilebilir konutlar kazandırarak arzı güçlendiriyor. Uzmanlar, bu projelerin önümüzdeki aylarda da hız kesmeden devam etmesi halinde, kira enflasyonundaki düşüş eğiliminin daha da belirginleşeceği ve orta vadede konut piyasasının dengelenmesine önemli katkı sağlayacağı görüşünde.
Asgari Ücret Tartışmaları ve Enflasyon Üzerindeki Potansiyel Etkiler
Enflasyondaki olumlu seyrin belirginleşmesiyle birlikte, ekonomideki tüm gözler şimdi 2024 yılı asgari ücret tespit sürecine çevrildi. Ücret artışları, enflasyon dinamiğini doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen en önemli faktörlerden biri olarak kabul ediliyor. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, bu konudaki değerlendirmelerinde kritik uyarılarda bulunuyor. Şener, “Ücretlerdeki her yüzde 10’luk artışın, 1 ila 1,5 puan arasında enflasyona doğrudan yansıdığını” belirtirken, asıl tehlikenin dolaylı etkilerde yattığını vurguluyor. Ücret artışlarının, tüm ekonomide maliyet ve fiyat artışı beklentilerini tetikleyerek enflasyon üzerinde çok daha büyük bir baskı oluşturabileceğine dikkat çekiyor.
Prof. Dr. Şener, mevcut durumda enflasyonda bir düşüş trendine girildiğini ve bu trendin kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini ifade ediyor. Bu nedenle, koşullar olgunlaşana kadar sıkı para ve maliye politikalarına devam edilmesinin şart olduğunun altını çiziyor. Bu politikaların istikrarlı bir şekilde uygulanması halinde, 2026 yılında da enflasyonun düşmeye devam edeceğini öngörüyor.
2024 Asgari Ücret Artışı Nasıl Belirlenmeli?
Prof. Dr. Sefer Şener, kamuoyunun merakla beklediği asgari ücret artış oranının bu ay içinde belli olacağını hatırlatarak, şu önemli analizi yapıyor: “2023 yılında asgari ücrete, yılın tamamını kapsayacak şekilde beklenen enflasyon hedefiyle uyumlu bir artış yapıldı. 2024 için de muhtemelen yılın tamamını kapsayacak şekilde beklenen enflasyon düzeyi ile paralel bir artış yapılma ihtimali yüksek.” Şener, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2024 yılı sonu için yüzde 16 düzeyinde bir enflasyon beklentisi olduğuna işaret ediyor. Bu beklenti doğrultusunda, reel ücretlerin korunması için asgari ücret artışının yüzde 16’nın üzerinde olması gerektiğini dile getiriyor.
Ancak Şener, bu artışın belirlenmesinin ardından, kazanılmış olan dezenflasyon sürecinin zarar görmemesi için alınması gereken önlemler konusunda uyarıyor: “Asgari ücretin belirlenmesinin ardından, mutlaka fahiş fiyat artışları ile ilgili denetim ve önlemler artırılmalıdır. Yapılacak ücret artışlarının, piyasada yeni bir fiyat artışı dalgasıyla karşılanmaması için, piyasa koşulları çerçevesinde gerekli tüm tedbirlerin alınması elzemdir.” Bu ifadeler, ücret artışlarının enflasyonist bir sarmala dönüşmemesi için, fiyat istikrarı odaklı politikaların yanı sıra, piyasa denetim mekanizmalarının da etkin bir şekilde çalıştırılması gerektiğini ortaya koyuyor.
Sonuç olarak, Kasım ayı enflasyon verileri, Türkiye ekonomisi için umut verici bir tablo çiziyor. Ancak, bu olumlu gidişatın kalıcı hale gelmesi ve 2026 tek haneli enflasyon hedefine ulaşılabilmesi, sıkı politikaların kararlılıkla sürdürülmesine, konut arzı gibi yapısal reformların devam etmesine ve asgari ücret gibi hassas konularda dengeli ve öngörülebilir adımlar atılmasına bağlı görünüyor. Önümüzdeki dönem, bu unsurların ne ölçüde bir arada yürütülebildiğinin test edileceği bir süreç olacak.
