ABD’nin 20 Yıllık Gazze Planı: 112 Milyar Dolarlık “Gündoğumu Projesi” ve Büyük Soru İşaretleri

ABD yönetimi, İsrail’in devam eden saldırıları sırasında Gazze’nin geleceğine dair diplomatik görüşmeleri sürdürürken, Amerikan basını bölgenin kaderini şekillendirebilecek iddialı ve tartışmalı bir planı gün yüzüne çıkardı. Wall Street Journal gazetesi, Washington’ın, savaşın harap ettiği Gazze Şeridi’nin yeniden inşası için kapsamlı bir 20 yıllık master plan hazırladığını öne sürdü. “Gündoğumu Projesi” olarak adlandırılan bu taslak, bölgenin fiziksel ve ekonomik dönüşümünü hedefliyor ancak beraberinde gerçekçilik ve etik konusunda derin endişeler getiriyor.

Kushner ve Witkoff İmzalı Dev Bütçe: 112.1 Milyar Dolar

Gazetenin ulaştığı belgelere göre, plan eski Başkan Donald Trump’ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner ile Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff tarafından hazırlandı. Projenin ilk 10 yıllık aşaması için öngörülen maliyet 112.1 milyar dolar olarak rakamlandırıldı. İddiaya göre, bu devasa yatırımın yaklaşık beşte biri, yani 22 milyar doları, ABD tarafından karşılanacak. Ancak planın en kritik eksikliklerinden biri, geri kalan yaklaşık 90 milyar doların hangi ülkeler, uluslararası kuruluşlar veya özel şirketler tarafından finanse edileceğine dair somut bir detay içermemesi.

Planın Ayrıntıları: Enkazdan Lüks Sahillere Uzanan Yol

“Gündoğumu Projesi” üç aşamalı bir yol haritası öngörüyor. İlk aşama, savaşın yıkıcı mirasıyla yüzleşmeyi içeriyor. Yıkılmış binaların 68 milyon ton enkazının kaldırılması, toprağa saçılmış patlamamış mühimmatın temizlenmesi ve Hamas’a ait olduğu belirtilen yeraltı tünel ağının etkisiz hale getirilmesi planın başlangıç noktası. Bu tehlikeli operasyon sürerken, bölgede kalan ve yerinden edilmiş sivillere geçici barınaklar, sahra hastaneleri ve seyyar klinikler sağlanması öngörülüyor.

Alanın güvenli hale getirilmesinin ardından, ikinci aşama olarak kalıcı altyapının inşası başlayacak. Kalıcı konutlar, hastaneler, okullar ve dini mekanlar bu dönemin ana hedefleri arasında. Ancak planın asıl dikkat çeken yönü, uzun vadeli üçüncü aşamada ortaya çıkıyor. Bu aşamada, Gazze’nin Akdeniz kıyı şeridinin %70’inin ticarileştirilerek lüks oteller, tatil köyleri ve özel mülklere dönüştürülmesi ve modern ulaşım merkezleri inşa edilmesi hedefleniyor. Plan, “Yeni Refah” adı verilecek ve 500 binden fazla kişiyi barındıracak yeni bir yönetim ve yaşam merkezinden de bahsediyor.

Devasa Engeller ve Eleştiriler: Gerçekçi mi, Hayal Ürünü mü?

Ancak, bu iddialı vizyonun önünde aşılması neredeyse imkansız görünen engeller bulunuyor. İsrail saldırılarının ardından, yetkililerin tahminlerine göre enkaz altında hala yaklaşık 10 bin cenaze bulunuyor. Toprak, ağır metaller ve patlamamış bombalarla zehirlenmiş durumda. En temel insani ihtiyaçların bile karşılanamadığı bir ortamda, bu devasa altyapı projesinin nasıl hayata geçirileceği büyük bir soru işareti.

Daha da önemlisi, plan İsrail soykırımı nedeniyle yerlerinden edilmiş 2 milyondan fazla Filistinlinin nerede, nasıl ve hangi koşullarda yaşayacağına dair hiçbir açıklama getirmiyor. Lüks sahil projelerinin, savaştan çıkmış, evsiz ve yoksul bir nüfus için ne anlam ifade ettiği ise plan tarafından yanıtlanmayan bir başka soru.

Wall Street Journal’ın haberine göre, planı inceleyen bazı ABD’li yetkililer bile bu projenin gerçekçiliği konusunda derin şüpheler taşıyor. Projenin hayata geçirilmesi, siyasi ve güvenlik koşullarının aşırı derecede istikrarlı olmasına bağlı.

Ön Koşul: Hamas’ın Silahsızlandırılması

Planın belki de en net ifade edilen yönü, ön koşulu. Taslağın ikinci sayfasında, kalın kırmızı harflerle yazılan bir not, Gazze’nin yeniden inşasının Hamas’ın tüm silahları bırakmasına ve tüm tünelleri silahsızlandırmasına bağlı olduğunu şart koşuyor. Bu durum, planı fiilen bir siyasi pazarlık aracına dönüştürüyor ve uygulanabilirliğini mevcut koşullarda daha da şüpheli hale getiriyor.

Bölgesel Destek Arayışı ve Hızlı Başlama İddiası

Wall Street Journal, Kushner ve ekibinin bu taslak planı Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Mısır gibi bölgesel aktörlere sunduğunu iddia etti. Bu ülkelerden finansal ve siyasi destek arandığı anlaşılıyor. Öte yandan, Trump çevresindeki yetkililer, güvenlik koşulları elverdiği takdirde planın uygulamaya konulmasının sadece iki ay gibi kısa bir süre alabileceğini öne sürüyorlar.

“Gündoğumu Projesi”, Gazze’nin geleceğine dair bir vizyon sunarken, aynı zamanda savaş sonrası inşa süreçlerindeki temel çelişkileri de gözler önüne seriyor: İnsani ihtiyaçlar mı, yoksa ekonomik çıkarlar mı öncelikli? Yerinden edilmişlerin hakları nasıl korunacak? Kim kontrol edecek? Ve en önemlisi, henüz bitmemiş bir yıkımın ortasında, barış ve istikrar temeli olmadan inşa etmek mümkün mü? Bu sorular, 112 milyar dolarlık planın üzerinde yükseldiği oldukça sallantılı zeminin göstergesi.