Aşı Politikasında Bilim ve Siyaset Arasında Gerilen İpler: ACIP’nin Kritik Toplantısı ve Hepatit B Tartışmaları
Amerika’nın aşı danışma komitesi, onlarca yıllık güvenlik verilerini masaya yatırırken, siyasi söylemler tıbbi konsensüsü sarsıyor.
ABD’nin aşı politikalarında yol haritasını çizen en önemli kurullardan biri olan Aşılama Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP), Covid-19 ve kızamık aşıları üzerine aldığı kararların ardından yeniden toplanıyor. Ancak bu kez gündem, çok daha köklü ve uzun süredir uygulanan bir aşı programının temellerini sorgulamak. Komite, Kennedy yönetimi altında, bazıları onlarca yıldır güvenle kullanılan aşıların güvenlik protokollerini kapsamlı bir şekilde yeniden incelemeye başladı. Bu hamle, bilim camiasında şaşkınlık ve endişeyle karşılanırken, aşı karşıtı hareket için yeni bir dayanak noktası oluşturuyor.
İncelemenin odağında, 1991’den beri ABD’de tüm yeni doğanlara rutin olarak uygulanan Hepatit B aşısı bulunuyor. Sağlık yetkilileri, bu uygulamanın mantığını, virüsün bulaşma yollarının çeşitliliği ve hastalığın yıkıcı sonuçlarıyla açıklıyor. Hepatit B, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan ve kronikleştiğinde siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri riskini dramatik şekilde artıran ciddi bir viral enfeksiyon. Yetkililer, doğum sırasında anneden bebeğe geçiş (vertikal bulaş) veya erken çocukluk döneminde aile içi yakın temas gibi, cinsel aktivite ile hiçbir ilgisi olmayan bulaş yollarına dikkat çekiyor. Aşının bebeklikte uygulanması, çocuğu henüz kendi korunma yöntemlerini geliştiremeyeceği bu erken ve savunmasız dönemde korumayı amaçlıyor.
Ancak bu köklü tıbbi uygulama, son dönemde siyasi arenanın merkezine oturdu. Sağlık Bakanı’nın tıbbi dayanaktan yoksun aşı karşıtı söylemleri, kamuoyunda bir kafa karışıklığı dalgasına neden oluyor. Bu söylemler, bilimsel gerçeklerle çelişse de, Amerikan toplumunun bir kesiminde yankı bularak aşı tereddüdünün artmasına zemin hazırlıyor. Amerikan tıp ve bilim camiası, kanıta dayalı tıbbın siyasi retorik karşısında erozyona uğramasından derin bir endişe duyuyor.
“Hepatit B cinsel yolla bulaşır. Yeni doğmuş bir bebeğe hepatit B aşısı yapmanın hiçbir mantığı yok.”
— Başkan Donald Trump, Eylül ayında yaptığı bu açıklamayla, bebeklikteki hepatit B aşısı uygulamasına karşı çıkarak, aşı karşıtı grupların argümanlarına üst düzeyden destek verdi. Trump, aşının 12 yaşına ertelenmesi gerektiğini savundu.
Bu siyasi müdahale, ACIP’nin çalışmalarını ve otoritesini gölgelemeye başladı. Komitenin tartışmalı açıklamaları, bazı bölgelerde genel aşılama oranlarında gözle görülür bir düşüşe yol açmış olsa da, bilim dünyasından yükselen sert ve birleşik eleştiriler, komitenin etkisini sınırlamaya başlıyor. Durum, federal tavsiyeler ile eyalet uygulamaları arasında bir kopuş riskini beraberinde getiriyor.
Birçok eyalet, ACIP’nin yeni yönelimlerini takip etmeyeceğini açıkça beyan etti. Bu eyaletler, kendi bağımsız danışma komitelerini güçlendiriyor veya oluşturuyor. Ünlü çocuk doktoru ve aşı uzmanı Dr. Paul Offit, bu durumu AFP’ye yaptığı açıklamada net bir dille özetledi: “Eyaletler kendi danışma komitelerini oluşturuyor çünkü aşı karşıtı ve bilim inkarcısı olan Robert F. Kennedy Jr.’ın himayesinde yapılan hiçbir şeye güvenmiyorlar.” Offit’in bu sözleri, Amerikan sağlık sisteminin bu kriz anında bilime olan bağlılığını yeniden teyit ederken, federal düzeydeki politik karışıklığın eyaletler düzeyinde nasıl bir dirençle karşılaştığını gözler önüne seriyor.
Tüm bu gelişmelerin ışığında, Aşılama Uygulamaları Danışma Komitesi’nin önümüzdeki günlerde Hepatit B aşısı ile ilgili nihai bir sonuca varması bekleniyor. Bu karar, sadece bir aşının programdaki yerini belirlemekten çok daha fazla anlam taşıyacak. Karar, ABD’de halk sağlığı politikalarının şekillenmesinde bilimin mi yoksa siyasi söylemlerin mi belirleyici olacağına dair kritik bir işaret fişeği olacak. Onlarca yıllık klinik verilerle desteklenen bir koruma kalkanının geleceği, bilimsel konsensüs ile popülist retorik arasındaki bu gerilimde belirlenecek. Sonuç, milyonlarca Amerikalı çocuğun sağlığını ve ülkenin gelecekteki salgınlara karşı hazırlıklı olma durumunu doğrudan etkileyecek.
