Piyasada Yükselen Sahte Dolar Alarmı: 50 ve 100 Dolarlık Banknotlar Kabul Görmüyor, Ticaret ve Turizm Tedirgin

Son haftalarda döviz piyasasında ve turizm sektöründe yaşanan bir kabul krizi, hem yerli vatandaşları hem de yabancı turistleri etkisi altına aldı. Sahte banknot endişesi, özellikle belirli dolar cinslerini nakit işlemlerde “istenmeyen” hale getirdi.

Ülke genelinde, özellikle büyük şehirlerin turistik merkezlerinde ve finansal hareketliliğin yoğun olduğu bölgelerde, birçok döviz bürosu ve ATM, 50 dolarlık banknotları ve belirli eski seri 100 dolarlık banknotları işleme almamaya veya bu banknotlara kur farkı uygulamaya başladı. Bu durum, anlık döviz alım-satımı yapan vatandaşlar ile nakit dolar kabul eden esnaf arasında ciddi bir tedirginlik ve belirsizlik ortamı yarattı.

Kapalıçarşı’dan Gelen Alarm: “Ciddi Miktarda Sahte Para Tespit Edildi”

İstanbul’un finansal nabzının attığı merkezlerden Kapalıçarşı ve çevresindeki güvenilir kaynaklar, konunun boyutunu gözler önüne seriyor. Bu kaynakların doğruladığı bilgilere göre, son bir yıl içinde piyasada dolaşan ve ele geçirilen sahte 50 ve 100 dolarlık banknot miktarı ciddi boyutlara ulaştı. Tespit edilen sahtelerin kalitesindeki artış, geleneksel kontrol yöntemlerini bile yetersiz bırakıyor.

Bu nedenle, birçok döviz bürosu iki yolu tercih ediyor: Ya bu banknotları tamamen reddediyor ya da üzerinde ekstra inceleme yapma ve olası riski karşılama gerekçesiyle, banknotun nominal değerinden 2-3 Türk Lirası daha düşük bir kur uygulayarak alım yapıyor. Bu uygulama, elinde bu banknotlarla bulunan vatandaşların beklenmedik maddi kayıplar yaşamasına neden oluyor.

Turizm Sektörü Çıkmazda: “Turistin Parasını Alamıyoruz”

Krizin en ağır yükünü, turistlerle doğrudan nakit alışveriş yapan esnaf çekiyor. Özellikle İstanbul, Antalya, Kapadokya gibi turizm merkezlerindeki mağaza, restoran ve otel sahipleri, turistlerden gelen 50 dolarlık banknotları kabul etmekte zorlandıklarını veya tamamen reddetmek zorunda kaldıklarını belirtiyor.

Kapalıçarşı’da onlarca yıldır ticaret yapan tecrübeli bir başka esnaf ise durumu daha vahim bir perspektiften özetliyor: “Geçen sefer bu sorun patlak verdiğinde, hepimiz para sayma ve kontrol makinelerimizi yeniledik, bankalarla koordineli çalıştık, umutlandık. Ama bugün geldiğimiz noktada, yeniden karanlık günlere dönmüşüz gibi hissediyoruz. Sektördeki güven zemini yeniden sarsılıyor.”

Ekonomik ve İtibari Risk: Alışveriş Hızı Düşüyor, Güven Sarsılıyor

Türkiye Gazetesi’nin sektör temsilcilerinden aktardığı ortak görüşe göre, bu belirsizlik ortamı iki temel negatif etki yaratıyor: Nakit alışverişlerin hızı kesiliyor ve perakende sektöründe derin bir güvensizlik havası oluşuyor. Her banknotun şüpheyle karşılanması, işlem sürelerini uzatıyor ve ticari faaliyetin akışını bozuyor.

Daha da endişe verici olan ise, bu sorunun tam da turizm sezonunun başlangıcına denk gelmesi. Uzmanlar, turistlerin yaşadığı bu tip ödeme problemlerinin, Türkiye’nin uluslararası ticari ve turistik imajına zarar verebileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Sorunun hızlı ve etkili bir şekilde çözülmemesi, ülkeyi tercih eden turist sayısında ve onların harcama eğilimlerinde olumsuz etki yapabilir.

Uzmanlar Ne Diyor? Çözüm Önerileri Neler?

Finansal güvenlik uzmanları, döviz bürolarının ve esnafın tamamen reddetme yoluna gitmesini anlaşılır ancak sürdürülebilir olmayan bir çözüm olarak değerlendiriyor. Uzmanlara göre, kalıcı çözüm için:

• Banknot güvenlik denetim mekanizmalarının (UV ışık, mikro yazı, kabartma baskı kontrolü yapan cihazlar) daha yaygın ve erişilebilir hale getirilmesi,
• Esnaf ve büro çalışanlarına yönelik pratik ve güncel bilgilendirme eğitimlerinin düzenlenmesi,
• Sahte para ile mücadeleden sorumlu kurumların (Merkez Bankası, Emniyet Genel Müdürlüğü) acil ve net bir yol haritası yayımlayarak hangi seri ve özellikteki banknotlara dikkat edilmesi gerektiğini kamuoyu ile paylaşması gerekiyor.

Döviz Bürolarının Savunması: “Kendimizi Korumak Zorundayız”

Döviz büroları ise eleştirilere karşı savunma pozisyonunda. Sektör sözcüleri, son dönemdeki sahte para riskinin “olağanüstü ve kabul edilemez seviyelere” çıktığını vurgulayarak, herhangi bir sahte banknotu kabul etmenin kendileri için büyük maddi kayıplara yol açtığını belirtiyor. “Bankalar bile bu banknotları geri çevirebiliyor. Bizim gibi küçük işletmelerin bu riski sırtlanması mümkün değil” diyerek, reddetme veya kur farkı uygulama kararlarının bir zorunluluk olduğunun altını çiziyorlar.