Uzmanlar Uyarıyor: “Doğal” Maskesi Altındaki Ölümcül Tuzaklar
Türk Eczacılar Birliği, sosyal medyada kontrolsüzce pazarlanan bitkisel ürünlere karşı acil bir uyarı yayınladı. Bir vatandaşın “zayıflama kahvesi” nedeniyle kalbinin durması, buzdağının görünen yüzü olarak kayıtlara geçti.
Türk Eczacılar Birliği, resmi sosyal medya hesapları üzerinden yaptığı açıklamada, halk sağlığını tehdit eden yeni bir tehlikeye dikkat çekti. “Doğal”, “tamamen bitkisel” veya “organik” gibi aldatıcı etiketlerle pazarlanan ve genellikle metabolizmayı hızlandırdığı veya hızlı zayıflama sağladığı iddia edilen ürünlerin, denetimsiz yapıları nedeniyle ölümcül sonuçlar doğurabileceği vurgulandı. Birlik, bu tür ürünlerin eczane dışındaki kanallardan, özellikle de sosyal medya fenomenleri ve şahıs hesapları aracılığıyla satışının endişe verici boyutlara ulaştığını belirtti.
Modern çağın getirdiği hızlı tüketim alışkanlıkları, sağlık ve beslenme alanına da yansıyor. İnsanlar, karmaşık diyet programları veya uzun egzersiz rutinleri yerine, “sihirli bir formül” arayışına giriyor. Bu psikolojik zeminden beslenen dijital pazarlama stratejileri ise, bilimsel hiçbir dayanağı olmayan, içeriği ve üretim koşulları belirsiz karışımları, umut tacirliği yaparak tüketiciye sunuyor. Türk Eczacılar Birliği’nin uyarısı tam da bu noktada, yaşanan acı bir vakayı örnek göstererek hayati bir önem taşıyor.
Bir Uyarı Değil, Bir Hayat Hikayesi: 32 Yaşındaki Hastanın Başına Gelenler
Açıklamada verilen somut vaka, durumun ciddiyetini tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. 32 yaşındaki bir vatandaş, sosyal medyada reklamı yapılan ve hızlı kilo verdirdiği iddia edilen bir “zayıflama kahvesi” kullanmaya başlıyor. Ürünün “bitkisel” ve “doğal” olduğu söylentisi, tüketicide bir güven illüzyonu yaratıyor. Ancak kısa bir süre sonra, bu karışımın içine katılmış olması muhtemel yasaklı veya yüksek dozda uyarıcı maddeler nedeniyle genç adamın kalbi duruyor. Acil servise getirilen hasta, ancak yoğun bakımda entübe edilerek (solunum cihazına bağlanarak) hayata döndürülebiliyor. Bu olay, sadece bir “kötü deneyim” değil, ölümle burun buruna gelinen bir sağlık faciası olarak kayıtlara geçiyor.
Peki, neden “bitkisel” denilen bir ürün bu kadar tehlikeli olabilir? Uzmanlar, bu sorunun cevabını birkaç kritik başlıkta açıklıyor:
- Bilinmeyen İçerik ve Etkileşim: “Bitkisel” ibaresi, ürünün zararsız olduğu anlamına gelmez. Pek çok bitki, farmakolojik olarak aktif, yani ilaç gibi etki gösteren kimyasallar içerir. Kontrolsüz dozda alındığında karaciğer yetmezliğinden kalp ritim bozukluklarına kadar ciddi yan etkilere yol açabilir. Ayrıca, kullanıcının halihazırda kullandığı reçeteli ilaçlarla tehlikeli etkileşimlere girebilir.
- Sahte Güvenlik Algısı: Çay, kahve, bitki çayı gibi günlük tüketilen ürünlerin formunda sunulmaları, tüketicide yanlış bir güven hissi uyandırır. Oysa bu form, içeriklerindeki riski ortadan kaldırmaz.
- Denetimsiz Üretim ve Tağşiş: Bu ürünler çoğunlukla Sağlık Bakanlığı’nın sıkı denetiminden geçmez. Üretildikleri yerler hijyenik olmayabilir. Daha da vahimi, etkisini artırmak için içlerine sibutramin gibi iştah kesiciler, yüksek doz kafein, diüretikler (idrar söktürücü) hatta senttik uyarıcı maddeler karıştırılabilir. Bu maddeler etikette belirtilmez.
- Dijital Dolandırıcılık: Sosyal medyada “kolay çözüm”, “sihirli formül”, “doktorların açıklayamadığı sır” gibi manipülatif dil kullanılır. Genellikle gerçek olmayan “önce-sonra” fotoğrafları ve bot hesaplarla yapılan yorumlarla ürünün etkinliği abartılır. Satış sonrası hiçbir sorumluluk kabul edilmez, iletişim kanalları kapatılır.
Türk Eczacılar Birliği’nin mesajı net: “Sağlığın kısa yolu yoktur.” Hızlı sonuç vaat eden her ürün, beraberinde orantısız bir risk getirir. Vitamin, mineral takviyeleri dahil olmak üzere tüm bitkisel ürünlerin, ilaçlar gibi, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılması, içerik ve üretim standartlarının denetlenmesi gerekmektedir.
Peki Ne Yapmalı? Eczacı ve Hekimlerden Altın Kurallar:
Tüketicilerin kendilerini korumak için atması gereken adımlar şunlardır:
- Kaynağı Sorgulayın: Bir ürünü satın almadan önce, Sağlık Bakanlığı’ndan onaylı olup olmadığını, üretim/ithalat izin belgesi (ürün takip kodu) bulunup bulunmadığını mutlaka kontrol edin.
- Danışmadan Tüketmeyin: Herhangi bir takviye edici gıda veya bitkisel ürünü kullanmadan önce mutlaka bir hekim veya eczacıya danışın. Eczacılar, ilaç-bitki etkileşimleri konusunda en yetkin sağlık danışmanlarıdır.
- Vaade Şüpheyle Yaklaşın: “1 haftada 10 kilo”, “hiç diyet yapmadan zayıflama”, “mucize çözüm” gibi iddiaların bilimsel gerçeklikle bağdaşmadığını unutmayın. Sağlıklı kilo vermenin temeli, dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivitedir.
- Satın Alma Kanalına Dikkat Edin: Sağlık ürünlerini sadece eczanelerden alın. Sosyal medya reklamları, şahıs hesapları veya güvenilirliği kanıtlanmamış web siteleri üzerinden yapılan satışlar büyük risk taşır.
- Yan Etkiyi Bildirin: Kullandığınız bir ürünün size iyi gelmediğini düşünüyor veya yan etki hissediyorsanız, derhal kullanmayı bırakın ve bir sağlık kuruluşuna başvurun. Ayrıca, bu durumu Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun (TİTCK) yan etki bildirim sistemine (www.titck.gov.tr) bildirebilirsiniz.
Sonuç olarak, Türk Eczacılar Birliği’nin bu çarpıcı uyarısı, dijital çağın yarattığı yeni bir halk sağlığı tehdidini gözler önüne seriyor. Sağlık, pazarlık konusu olamaz ve dolandırıcıların insafına bırakılamaz. 32 yaşındaki gencin yaşadıkları, hepimiz için bir uyanma çağrısı niteliğinde. Unutmayın; gerçek ve sürdürülebilir sağlık, pop-up reklamlarda değil, bilimsel kanıta dayalı tıp uygulamalarında ve bu alanda eğitim almış hekim ve eczacıların rehberliğinde bulunur. Sağlığınızı, güvenilir olmayan kaynaklara emanet etmeyin.
