Küresel Bir İnsanlık Krizi: Yardım Kesintileri Çocuk Ölümlerinde Tarihi Artışa Yol Açıyor
Bill & Melinda Gates Vakfı’nın gecikmiş raporu, on yıllardır süren ilerlemenin nasıl tersine döndüğünü ve yüz binlerce çocuğun hayatını nasıl tehdit ettiğini gözler önüne seriyor.
Dünya, son yirmi yılda kaydedilen en acımasız ve endişe verici gerilemelerden birinin eşiğinde. Bill & Melinda Gates Vakfı‘nın yayınladığı güncel “Goalkeepers” raporu, küresel sağlık ve kalkınma yardımlarındaki kesintilerin doğrudan bir sonucu olarak, 2024 yılında yaklaşık 200 bin çocuğun daha, 5 yaşına bile ulaşamadan hayatını kaybedeceğini öngörüyor. Bu rakam, sadece bir istatistik değil; erişilebilir tedaviler, aşılar ve temel sağlık hizmetleriyle kurtarılabilecek on binlerce masum hayatın trajik kaybı anlamına geliyor.
Rapora göre, 2024 yılı için tahmin edilen 4.6 milyon çocuk ölümü sayısı, 2025’te 4.8 milyona yükselecek. Bu artış, 21. yüzyılda önlenebilir çocuk ölümlerinde kaydedilen ilk yıllık artış olarak tarihe geçecek. Uzun yıllardır süren düşüş eğrisinin bu şekilde kırılması, uluslararası toplum için ciddi bir alarm sinyali niteliğinde.
Bu karanlık tablo, daha da vahim bir geri plana sahip. 2000 yılından bu yana, küresel çabalar, yenilikçi tıbbi çözümler ve artan finansman sayesinde, beş yaş altı önlenebilir çocuk ölümleri neredeyse yarı yarıya azaltılmıştı. İshal, zatürre, sıtma ve doğum komplikasyonları gibi nedenlerle kaybedilen çocuk sayısında düzenli düşüşler kaydediliyordu. Ancak mevcut eğilim, bu sert kazanımların ne kadar kırılgan olduğunu ve sürdürülebilir desteğin hayati önemini acı bir şekilde ortaya koyuyor.
Microsoft’un kurucusu Bill Gates, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, dünyanın karşı karşıya olduğu bu insani gerilemeye dikkat çekti. Gates, “Dünya on yıllardır çocukların hayatını kurtarmak için istikrarlı bir ilerleme kaydetti. Ancak şimdi zorluklar artarken bu ilerleme tersine dönüyor” ifadelerini kullandı. Gates’in sözleri, sadece bir finansman açığını değil, aynı zamanda küresel siyasi iradenin ve önceliklerin değişiminin yol açtığı derin bir krizi işaret ediyor.
Krizin Tetikleyicisi: Yardım Kesintileri ve Domino Etkisi
Krizin merkezinde, özellikle gelişmiş ülkelerin uluslararası kalkınma yardımlarına yönelik bütçelerinde yaptığı kesintiler yer alıyor. 2024 yılının başlarında ABD Kongresi’nin aldığı kesinti kararları, bir domino etkisi yaratarak İngiltere ve Almanya gibi diğer büyük bağışçı ülkelere de sıçradı. Bu kolektif geri adımın sonucu çarpıcı: Dünya genelinde sağlık alanındaki küresel kalkınma yardımlarının seviyesi, 2024 yılına kıyasla %27 oranında keskin bir düşüş yaşadı.
Bu kesintiler, sıtma ile mücadele ağları, çocuk aşılama programları, anne sağlığı klinikleri ve temiz su projeleri gibi hayat kurtaran programların finansmanını doğrudan etkiliyor. Bill Gates, artan çocuk ölümlerindeki en temel nedenin bu kesintiler olduğunu vurgularken, krizin çok boyutlu doğasına da işaret ediyor. Birçok düşük ve orta gelirli ülkenin ağır borç yükü altında ezilmesi ve pandemi döneminde daha da kırılgan hale gelen sağlık sistemlerinin toparlanamaması, mevcut tabloyu daha da kötüleştiren diğer kritik faktörler olarak öne çıkıyor.
Raporun en çarpıcı ve uzun vadeli projeksiyonlarından biri ise şok edici: Eğer mevcut yardım kesintileri kalıcı hale gelirse, 2045 yılına kadar ek olarak 12 ila 16 milyon çocuk daha önlenebilir nedenlerden dolayı hayatını kaybedebilir. Bu, neredeyse Hollanda’nın toplam nüfusu kadar bir çocuğun, bugün alınacak yanlış politik kararlar yüzünden gelecekte kaybedilme riski taşıdığı anlamına geliyor.
Geç Yayınlanan Rapor ve Sessiz Alarm
The Goalkeepers raporu, normalde her yıl eylül ayında, Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ndeki ilerlemeyi takip etmek üzere yayınlanıyor. Ancak bu yıl, küresel sağlık finansmanındaki derin belirsizlikler ve olumsuz gidişat nedeniyle raporun yayını gecikti. Bu gecikme, raporun içeriğindeki acil ve olumsuz mesajın bir yansıması gibi duruyor. Rapor, sadece bir veri derlemesi değil, uluslararası topluma yönelik sessiz ama güçlü bir alarm çağrısı niteliğinde.
Sonuç olarak, dünya bir yol ayrımında. Bir tarafta, on yıllardır süren insani ilerlemeyi ve yüz binlerce çocuğun hayatını korumak için gereken kolektif sorumluluk ve finansman taahhüdü duruyor. Diğer tarafta ise, içe kapanma, bütçe kısıntıları ve bunun kaçınılmaz sonucu olan kitlesel ve önlenebilir can kayıpları var. Bill & Melinda Gates Vakfı’nın bu raporu, karar vericilere ve kamuoyuna, şu anda atılacak adımların gelecek on yılların demografik ve insani manzarasını şekillendireceğini hatırlatıyor. Soru basit: Dünya, bu geri dönüşü olmayan kayıplara seyirci mi kalacak, yoksa yeniden ilerlemeyi sağlayacak iradeyi gösterebilecek mi?
Haber kaynağı: Bill & Melinda Gates Vakfı “Goalkeepers” Raporu, 2024/2025 verileri ve açıklamalar.
